Witaminy i ich Wpływ na Zdrowie, Potencję i Seks
WITAMINY
Owoce - Naturalne źródło witamin
AWITAMINOZA, HIPERWITAMINOZA, HIPOWITAMINOZA
Dzienne zapotrzebowanie na witaminy jest niewielkie i liczone w miligramach (mg), a nawet w mikrogramach (μg). Przedawkowanie, niedobór lub brak jakiejś z witamin, po wyczerpaniu zapasów organizmu, prowadzi do chorób, które nazywamy w zależności od zaawansowania hiperwitaminozą (przedawkowanie), hipowitaminozą (niedobór częściowy) lub awitaminozą (całkowity brak).
AWITAMINOZA - schorzenie polegające na całkowitym braku w organizmie witaminy lub ich zestawu. Powoduje różnorodne zakłócenia przemiany materii z objawami charakterystycznymi dla poszczególnych witamin.
Brak witaminy A - prowadzi do kurzej ślepoty, rozmiękania rogówki (keratomalacja); zespołu suchego oka (xerophtalmia);
Brak witaminy B1 - prowadzi do choroby Beri beri.
Brak witaminy PP B3 - prowadzi do pelagry (szorstka skóra, rumień lombardzki)
Brak witaminy C - prowadzi do choroby zwanej szkorbut.
Brak witaminy D - prowadzi do krzywicy.
Brak witaminy K - prowadzi do słabej krzepliwości krwi.
HIPERWITAMINOZA - zespół objawów chorobowych wywołany nadmiarem witamin w organizmie, dotyczy on przede wszystkim witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K
Nadmiar witaminy A - powoduje odwapnienie kości i zaburzenia pracy nerek.
Nadmiar witaminy D - może powodować nudności, wymioty, świąd skóry, ból oczu, biegunka, wzmożone oddawanie moczu, obfite pocenie się jak również odkładanie się nadmiernych ilości wapnia w tkankach miękkich, w wątrobie, nerkach, płucach, sercu i naczyniach krwionośnych. Skutkami przedawkowania witaminy D przez ciężarne i karmiące kobiety mogą być deformacje płodu i choroby kości u noworodka.
Nadmiar witaminy E - Zbyt duże dawki witaminy E mogą spowodować zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, uczucie zmęczenia i osłabienia. Na szczęście przedawkowanie tej wit. zdarza się bardzo rzadko, gdyż normalnie 60% dawki dziennej wydalane jest wraz z kałem.
Nadmiar witamin z grupy B
Nadmiar witaminy B1 - objawia się drżeniem mięśni i kołataniem serca
Nadmiar witaminy B2 - objawia się świądem, drętwieniem kończyn oraz uczuciem palenia i kłucia.
Nadmiar witaminy C - Objawami przedawkowania kwasu askorbinowego są zaburzenia w układzie pokarmowym i nerwowym, wysypka skórna, uzależnienie, może przyspieszać tworzenie się kamieni nerkowych (u osób mających problemy z nerkami).
HIPOWITAMINOZA - zespół objawów wywołanych zbyt małą ilością jednej lub kilku witamin w organizmie. Występuje na skutek niedoboru witamin w diecie (hipowitaminoza pierwotna) lub w efekcie upośledzenia wchłaniania witamin z pokarmu, działania leków albo zwiększonego zapotrzebowania w przebiegu chorób lub w czasie ciąży (hipowitaminoza wtórna).
Witaminy i ich Wpływ na Zdrowie Człowieka
Najważniejszych 12 witamin i ich niektóre źródła występowania!
WITAMINA A (retinol, beta-karoten) - wpływa na pracę gruczołów i śluzówki, umożliwia rozróżnianie barw, metabolizm białek, prawidłowe funkcjonowanie gruczołów łzowych, łojowych i potowych, dobry wygląd skóry, jest niezbędna jest do utrzymania w dobrym stanie rogówki oka, wszystkich błon śluzowych przewodu pokarmowego, przewodu moczowego, układu rozrodczego, skóry i płuc, wywiera wpływ na odporność organizmu i nazywana jest „witaminą antyinfekcyjną.”
Naturalne pokarmy bogate w witaminę A - marchew, szpinak, sałata, pietruszka, szczypior, szczaw, papryka, pomidory, morele, masło, śmietana, ser, twaróg, mleko, jaja,
Niedobór witaminy A wpływa chorobotwórczo na wzrost oraz wzrok wywołując kurzą ślepotę, zanikanie nabłonków, łuszczenie się i suchość skóry (zaczerwienione obszary, łuszczyca), trądzik pospolity, łysienie plackowate, skłonności do biegunek, zahamowanie wzrostu, zanikanie nabłonków; ponadto występuje zmniejszona odporność na zakażenia, osłabione i wrażliwe dziąsła, suche spojówki oraz zmiany chorobowe na rogówce, problemy z włosami i paznokciami, kruche i wolno rosnące paznokcie, brak apetytu, złe samopoczucie, zły wygląd, brak odporności, problemy z menstruacją i płodnością, podwyższony cholesterol, nowotwory układu oddechowego, zaburzenia pracy nadnerczy.
Jako Retinol i pochodne występuje w żółtku jaja, mleku, maśle, margarynach. Jako ß-karoten i pochodne (prowitamina A): w czerwonych i żółtych owocach oraz warzywach (marchewce, dyni, morelach, brzoskwiniach), ciemno zielonych częściach warzyw (szpinak, brokuły, jarmuż, sałata).
Jako Retinol i pochodne: w wątrobie, tranie z rybiej wątroby, żółtku jaja, mleku, maśle, margarynach. Jako ß-karoten i pochodne (prowitamina A): w czerwonych i żółtych owocach oraz warzywach (marchewce, dyni, morelach, brzoskwiniach), ciemno zielonych częściach warzyw (szpinak, brokuły, jarmuż, sałata).
Ciekawostki:
- Witamina A (retinol) znajduje się tylko w żywności pochodzenia zwierzęcego, a jako prowitamina A (karoten) znajduje się w żywności pochodzenia roślinnego.
- Komputerowcy (ludzie pracujący przy komputerach długo) potrzebują więcej witaminy A ze względu na większe obciążenie oczu.
- ß-karoten występuje szczególnie w czerwonych i żółtych owocach oraz warzywach i jest odpowiedzialny za nasycony żółty, pomarańczowy i czerwony barwnik tych roślin
- ß-karoten jest efektywnym przeciwutleniaczem i nie jest zbytnio toksyczny w razie przedawkowania (w przeciwieństwie do witaminy A.
- Zbyt duże dawki witaminy A u kobiet w ciąży mogą wywołać przedwczesny poród, a także są przyczyną powikłań.
- Witamina A (jako retinol i karoten) należy do witamin dość trwałych i podczas gotowania w sposób prawidłowy nie ulega zniszczeniu.
- W bardzo wysokich temperaturach stosowanych podczas smażenia dochodzi do dużych strat witaminy A, a retinol ulega łatwo rozkładowi w czasie jełczenia tłuszczu.
- Produkty z dużą zawartością ß-karotenu mogą dostarczać potrzebną dawkę witaminy A, bez ryzyka spowodowania zmian nowotworowych.
- Witamina A jest wrażliwa na światło.
WITAMINY GRUPY B
WITAMINA B1 (tiamina, aneuryna)- zwana jest "witaminą intelektu", jest potrzebna do prawidłowej pracy układu nerwowego i pracy mięśni, działa korzystnie na system nerwowy i właściwe spalanie węglowodanów i tłuszczów, pobudza wydzielanie hormonów gonadotropowych. Tiamina przyspiesza gojenie się ran i wykazuje działanie uśmierzające ból, odgrywa ważną rolę w procesach oddychania tkankowego, wspomaga proces wzrostu.
Naturalne źródła pozyskiwania witaminy B1 to: ziarna zbóż, jajka, zielone warzywa, orzechy arachidowe, drożdże, kasza gryczana, mleko, orzechy włoskie i laskowe, migdały, kalafior, jajka, pomidory, ziemniaki, kapusta, agrest, porzeczki, śliwki, jabłka, groch, fasola, otręby pszenicy, chleb z mąki razowej, płatki owsiane, pełnoziarniste zboża, gryka, pestki słonecznika, suszone owoce.
Nadmiar witaminy B1 występuje rzadko i charakteryzuje się zawrotami głowy, nadwrażliwością, drżeniami mięśni, zaburzeniami rytmu serca i reakcjami alergicznymi.
Niedobór witaminy B1 witaminy powoduje zaburzenia w przemianie tłuszczów i cholesterolu, wywołuje bezsenność, złe samopoczucie, nerowość i stany irytacji, depresje, brak apetytu, podatność na zmęczenie, zaburzenia pamięci, problemy z koncentracją, chorobę beri-beri (zupełny brak witaminy B1 w organizmie), zaburzenia oddychania tkankowego, układu nerwowego, wątroby i mięśnia sercowego, paraliż kończyn.
Dzienne zapotrzebowanie wynosi 1-2 mg.
Ciekawostki:
- Mąka jest zwykle wzbogacana w witaminę B1 w celu zrekompensowania strat powstałych w procesie mielenia ziarna,
- Słabym źródłem witaminy B1 u człowieka jest flora bakteryjna przewodu pokarmowego
- U zwierząt przeżuwających nie występuje brak witaminy B1!
- Choroba beri-beri występuje u ludzi odżywiających się jedynie białym ryżem.
- Osoby ciężko pracujące fizycznie, sportowcy, kobiety ciężarne i karmiące, a także ludzie palący papierosy, nadużywający alkohol i spożywający duże ilości cukru mają wyższe zapotrzebowanie na witaminę B1
- Witamina B1 należy do witamin najbardziej wrażliwych na działanie wysokiej temperatury i łatwo ulega zniszczeniu podczas gotowania.
- Niedobór witaminy B1 występuje u ludzi pracujących umysłowo.
- Ludzie z niedoborem tiaminy często padają ofiarą komarów i innych owadów, ponieważ tego przyczyną jest niższy poziom substancji odstraszających owady w skórze.
Naturalne źródło witaminy B2 najduje się w tłustym mleku i jego przetworach, a także takich produktach jak: kiełki, zielony groszek i szczypiorek, migdały, ser, jajka, kakao, twaróg (chudy), kukurydza, szpinak, kalafior, jabłka, groch, orzechy włoskie, kasza gryczana, groch, otręby i zarodki i ziarna zbóż, pomidory, szczypior, zielony groszek, drożdże, warzywa strączkowe, grzyby, zielone części warzyw, pełnoziarniste pieczywo, soja, jogurt.
Nadmiar witaminy B2 powoduje nudności i wymioty.
Niedobór witaminy B2 powoduje pękanie i łuszczenie się skóry, podatność na zmarszczki i zajady, stany zapalne błony śluzowej (też w jamie ustnej), nadwrażliwość na światło, uszkodzenie gałek ocznych i rogówki, bóle i pieczenie oczu (do powstania katarakty włącznie), przetłuszczanie się włosów (łojotok), wypadanie włosów, problemy w przyswajaniu żelaza, wadliwe działanie układu nerwowego i błon śluzowych, brak koncentracji, zawroty głowy, bezsenność, niedokrwistość, opóźnianie wzrostu, swędzenie w okolicy ujścia pochwy.
Dzienne zapotrzebowanie wynosi 1,0-2,0 mg, ale wzrasta w sytuacjach stresowych.
Ciekawostki:
- Połowa witaminy B2 ulega zniszczeniu podczas działania promieni słonecznych dlatego nie powinno się sprzedawać mleka w przeźroczystych szklanych butelkach.
- Mąka jest często wzbogacana witaminą B2, oraz innymi witaminami z grupy B w celu zrekompensowania strat powstałych w procesie produkcyjnym.
- Witamina B2 nie rozkłada się w czasie gotowania, ale traci aktywność pod wpływem światła.
Naturalnym źródłem występowania witaminy PP są jaja, mleko i jego przetwory (od zdrowej krowy), orzechy, orzeszki arachidowe, ziarna zbóż, fasola biała, groch, drożdże piwne, masło orzechowe, soja, orzechy, suszone brzoskwinie, pełne ziarno, migdały, grzyby, owoc róży, ziemniaki, kasza gryczana, marchew, soczewica, soja, maliny, borówki czarne, jeżyny, otręby pszenne, kasza pszenna, drożdże, pomidory,
Niedobór witaminy PP - ogólne osłabienie, bezsenność, bóle głowy, trudności z pamięcią, zaburzenia w działaniu układu nerwowego: agresywne zachowanie, wybuchy złości, niepokój, depresje, nadmierna aktywność, pogorszenie stanu skóry, choroby skórne, owrzodzenie warg, przebarwienia (plamy) na skórze, pelagra - tzw. rumień lombradzki (objawiająca się zapaleniem skóry oraz zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego), zwiększona wrażliwość skóry na światło słoneczne, otępienie, zapalenie nerwów, stany skurczowe naczyń krwionośnych, zmiany zwyrodnieniowe błon śluzowych, schorzenia skórne (liszaje, liszajce, wypryski, trądzik, łuszczyca, rumień wielopostaciowy, łojotok, toczeń rumieniowaty, odmrożenia, oparzenia, rumień słoneczny), świąd sromu, świąd odbytu, zaparcia, bóle jelit, afty, zapalenie języka, depresja, nadpobudliwość nerwowa, drżenie kończyn, neuralgie, obłęd, stwardnienie rozsiane, zapalenie wątroby i nerek, zaburzenia pracy dróg żółciowych, zawroty głowy, choroba wieńcowa, miażdżyca, podwyższone stężenie cholesterolu we krwi.
Nadmiar witaminy PP może powodować: bóle głowy, mrowienie i zaczerwienienie skóry, swędzenie głowy, szum w uszach, niestrawność(biegunki), spadek masy ciała, osłabienie, niewydolność wątroby, arytmię serca i psychozy, utratę łaknienia, zatężenie kwasu moczowego, zwiększenie zawartości glukozy w osoczu.
Dzienne zapotrzebowanie wynosi 10-20 mg.
Ciekawostki:
- Witamina B3 występuje w wielu produktach spożywczych i bardzo rzadko występują objawy awitaminozy (niedoboru) PP.
- Nadmierne spożywanie cukru, słodyczy lub napojów słodzonych prowadzi do utraty niacyny.
- Jest odporna na działanie wysokiej temperatury i tlenu.
WITAMINA B5 (kwas pantotenowy) uczestniczy w syntezie i rozkładzie kwasów tłuszczowych, wpływa na przemianę materii, syntezie cholesterolu i hormonów steroidowych, bierze udział w regeneracji komórek skóry i błon śluzowych, uczestniczy w wytwarzaniu przeciwciał, wspomaga proces pigmentacji i regeneracji włosów i skóry uelastycznia ją i wygładza, wpływa na porost włosów, jest niezbędna dla właściwego funkcjonowania nadnerczy.
Naturalne źródło występowania witaminy B5: pełne ziarna zbóż, pestki słonecznika, kiełki pszenicy, drożdże piwne, żółtko jaja, zielone warzywa, orzechy włoskie, mleko, ser Camembert, owoce awokado, pomarańcze, ziemniaki, brokuły, kapusta, kalafior, ciemny ryż, melony i pełnoziarnisty chleb, soja, masło orzechowe, orzeszki ziemne, banany, herbata Yerba mate.
Niedobór witaminy B5: zaburzenia układu nerwowego, trudności z nauką, nadmierna drażliwość, omdlenia, depresje, utrata koordynacji, bóle i sztywność w stawach, uczucie odrętwienia, mrowienia i skurcze w ramionach i nogach, niepewny chód, wypadanie włosów, przedwczesna siwizna, łysienie, zmiany skórne, uczucie pieczenia, kłopoty ze wzrokiem, pęknięcia skóry w kącikach ust i oczu, zaburzenia układu trawiennego, utrata apetytu, obstrukcja, niestrawność, przemęczenie, podatność na zakażenia, złe gojenie się ran, częste infekcje górnych dróg oddechowych, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, przyspieszenie czynności serca.
Dzienne zapotrzebowanie ocenia się na ok. 5-10 mg.
Powinno się spożywać witaminę B5 głównie w produktach żywnościowych. w przypadku podawania syntetycznego kwasu pantotenowego może wystąpić rozstrój układu pokarmowego i biegunka. Na skutek częstego występowania w różnych artykułach spożywczych, nie obserwuje się u ludzi niedoborów tej witaminy.
Ciekawostki:
- Kwas pantotenowy należy do najmniej trwałych witamin z grupy B, a w procesie obróbki żywności straty jego wynoszą aż do ok. 50%. Syntetyczne preparaty kwasu pantotenowego istnieją w postaci pantoteinianu wapnia, który jest odporny na działanie światła i powietrza.
- Osoby które spożywają głównie potrawy gotowane, żywność z puszki, frytki, białe pieczywo, pizzę, makaron, dużo cukru i słodyczy mogą mieć niedobór kwasu pantotenowego.
Naturalnym źródłem witaminy B6 są: kiełki pszenicy, drożdże, ziarna i otręby zbóż, ziemniaki, banany, awokado, jajka, kapusta, marchew, fasola, orzechy, słonecznik, kiełki pszenicy, brązowy ryż, szpinak, kasza gryczana, warzywa strączkowe, pieczywo z pełnego przemiału.
Nadmiar witaminy B6 powoduje: brak koordynacji mięśni, uszkodzenia tkanki nerwowej, słabość mięśni, niepewny chód, uczucie mrowienia, a także wpływa niekorzystnie na obecność aminokwasów we krwi.
Niedobór witaminy B6 powoduje: zmienność nastrojów, trądzik młodzieńczy, przetłuszczanie się włosów, zaburzenia przemiany materii, brak apetytu, zaburzenia wydalania moczu, drżenie rąk, bezsenność, niedokrwistość, drgawki, depresja, apatię, bezsenność, ogólne pogorszenie samopoczucia, obniżenie sprawności procesów myślowych, zapalenia nerwów, zmniejszoną odporność na infekcje i stany zapalne skóry: łojotokowe zmiany na twarzy, podrażnienie języka, błon śluzowych jamy ustnej, kamicę nerkową, zmęczenie, nudności, odruchy wymiotne, zaburzenia w funkcjonowaniu serca (też niedokrwistość serca), miażdżycę, zwiększenie ryzyka powstawania nowotworów, u dzieci - opóźnienia umysłowe, nieprawidłowości w budowie kości oraz objawy padaczkowe, drażliwość, udar. Ciężkie objawy niedoboru witaminy B3 ze względu na jej szerokie występowanie w produktach żywnościowych występują bardzo rzadko. Objawami niedoboru są: konwulsje, stany zapalne skóry podobne do pelagry.
Regularne przyjmowanie dużych dawek witaminy B6 istotnie zmniejsza ryzyko zapadnięcia na chorobę parkinsona u osób palących papierosy. Nadmiar witaminy B6 jest toksyczny.
Średnie dobowe zapotrzebowanie wynosi około 2 mg.
Ciekawostki:
- Syntetyczna witamina B6 jest produkowana w postaci chlorowodorku.
- Jest odporna na działanie wysokiej temperatury, utlenianie i podatna na działanie promieniowania ultrafioletowego.
- Wraz ze wzrostem spożycia białka, rośnie zapotrzebowanie na witaminę B6
- Podczas smażenia i gotowania traci się do 50% witaminy.
Naturalne źródła występowania witaminy B7 to: drożdżae, żółtka jaj, mleko, jogurty, pełne ziarno zbóż, soja, suszone owoce, orzechy laskowe, banany, kalafior, mąka sojowa, mąka pełnoziarnista, szpinak, marchew, pomidory, grzyby, brązowy naturalny ryż, migdały.
Niedobór biotyny występuje bardzo rzadko, powoduje zmiany skórne i wysypki (suchość, bladość), powoduje łojotok, łupież, siwienie, wypadanie włosów, stwarza stany zapalne jelit, podwyższony poziom cholesterolu, bóle mięśni, osłabienie, apatia, stany lękowe. Ze względu na to, że biotyna może być syntetyzowana przez florę bakteryjną do jej niedoboru dochodzi bardzo rzadko. Nie stwierdzono toksyczności witaminy B7
Dzienne zapotrzebowanie człowieka na biotynę wynosi około 0,1 mg, ale wzrasta, jeśli spożywa się surowe jaja.
Ciekawostki:
- Niedobór witaminy B7 może powstać, gdy spożywa się surowe białko jaj.
- Bakterie jelitowe mają zdolność wytwarzania witaminy H
Witamina B8, czyli inozytol